“Ons doel is mooie compost maken.” Jan Noteboom
Verslag excursie AVR
De rookpluimen van het afvalverwerkingsbedrijf AVR, die vanaf de A12 altijd goed te zien zijn, trokken altijd al onze aandacht. Toen het aanbod van Manon Best kwam, om een rondleiding te krijgen over het terrein bij AVR, sloegen wij als leerlingen moestuinieren, dit niet af. Samen met een groepje andere geïnteresseerden kregen we een antwoord op de vraag: ‘Wat gebeurt er met ons gft afval, zodra de vuilnisman het mee heeft genomen?’
Composteren
We begonnen de rondleiding met een introductie door Jan Noteboom. Het bedrijf is in 1997 als zelfstandig bedrijf opgericht en verwerkt jaarlijks zo’n 50.000 ton gft afval. De verschillende afvalstromen variëren van tuin- en keukenafval, tot afval van bloemenveilingen, ladingen kerstbomen, containers vol met bijvoorbeeld knoflook tot… noem het maar op. Alleen dierlijk afval mogen zij niet verwerken, daar hebben ze niet het juiste certificaat voor. ‘Natuurlijk zit er af en toe per ongeluk dierlijk materiaal tussen, dat kan gebeuren. We komen het tegen, de overleden goudvis of hamster’, zegt Jan Noteboom. Het hele composteringsproces duurt ongeveer tien weken, wat vrij kort is volgens Jan. Nadat het gft-afval verwerkt is tot compost zijn er verschillende afzetmogelijkheden. Maar de meeste compost komt toch wel bij de tuin- en landbouw terecht en bij verwerkingsbedrijven die het geschikt maken voor tuincentra.
‘Is er nu eigenlijk verschil te maken tussen biologische compost en niet biologische compost?’ vraagt Manon Best.
AVR kan dat verschil niet maken, omdat ze niet precies de herkomst van het afval kunnen nagaan. Of er andere afvalverwerkingsbedrijven zijn die dit wel kunnen wist Jan niet. ‘Misschien de Warmonderhof…Maar wij krijgen echt van alles binnen. Binnen ons bedrijf noemen we gft ook wel groente fruit en teringzooi,’ zegt Jan lachend.
‘Waarom mogen jullie geen dierlijk afval verwerken?‘ Is de volgende vraag. Dit mogen zij niet vanwege het risico op ziektes. Het verwerkte afval komt als compost terug op de landerijen waar bijvoorbeeld koeien grazen. Ze kunnen het niet riskeren dat er nog steeds ziektekiemen in de compost aanwezig zijn. De temperatuur in de composthoop zou hoger moeten liggen om ook ziektekiemen te doden. Nu komt de temperatuur in de composthoop niet hoger dan 80 graden. Deze temperaturen zorgen er overigens wel voor dat onkruidzaden dood gaan. Indertijd hebben ze wel geholpen, met het verwerken van afval tijdens uitbraken van de varkenspest. Niet de dieren zelf, maar de zaken eromheen, zoals kleding die bij de ontruimingen gebruikt werden, deze hebben zij verbrand.
‘Heeft het eigenlijk wel zin om afval gescheiden in te leveren? Je hoort vaak dat het toch op een hoop gegooid wordt.’
‘Het heeft zeker zin. Vuilniswagens werken letterlijk met een dubbele bodem. Waarbij ze eerst bijvoorbeeld het grijze afval afleveren en daarna het groene bij ons. Het verbranden van afval kost twee keer zoveel energie als het composteren ervan.’ Wel trekt Jan het nut van bio-afbreekbare afval zakken in twijfel. ‘Aan de andere kant van het composteringsproces halen we vaak de bio-zakken in zijn geheel eruit. Tien weken zijn tekort om dit bio-plastic te laten vergaan.’
Stadsverwarming
‘Wij zijn blij met een koude winter,’ zegt Jan Noteboom.
Jan vertelt ons dat er nu volop gewerkt wordt om Arnhem aan te sluiten op stadsverwarming. AVR pompt het water met 120 graden de geïsoleerde buizen in en het water komt met een temperatuur van 40 graden weer terug. Net zoals de circulatie in je CV-ketel thuis werkt, maar dan in het groot. AVR verwarmt nu al de IKEA en het zuidelijke gedeelte van Duiven.
Toen alle spontane vragen beantwoord waren, liet hij ons een film zien, waarin het composteringsproces uitgelegd werd.
Het proces
Het proces bestaat uit drie fases. De voorbewerkingsfase, de compostering en de nabewerkingsfase.
Tijdens de voorbewerkingsfase worden de grove delen eruit gevist. Het afval komt in een trommelzeef en alle grove onderdelen vallen er aan de onderkant uit. Ook komt het afval langs een magneet die al het ijzer eruit haalt. Jan vertelt een mooi verhaal dat ze ooit een keer de sleutels van een kerk in Doesburg terugvonden.
Nadat alle grove delen eruit zijn, komt het afval in de composteringshal terecht. Deze hal is 130 meter lang en 27 meter breed. Het afval wordt nu tien weken met rust gelaten. Het wordt alleen elke week omgespit zodat er voldoende zuurstof bij kan. Ook wordt de luchtvochtigheid in de ruimte optimaal gehouden om het verrottingsproces te stimuleren. Per week kunnen ze op deze manier ongeveer 1000 ton afval verwerken.
Bij pieken in de afvaltoevoer moeten ze soms afval even laten wachten of het afval bij andere verwerkingsbedrijven onderbrengen. Als mensen bijvoorbeeld massaal in hun tuinen gaan snoeien, merken ze dit direct in de afvaltoevoer.
“Als het mooi weer is geweest, merken wij dat een de afvaltoevoer.”
Als het afval dan tien weken lekker heeft kunnen stinken en verrotten, komt de nabewerkingsfase. Opnieuw wordt het afval gezeefd in de trommelzeef. Het wordt gesorteerd in grof, dit wordt uiteindelijk verbrand, fijn en zeer fijn. Fijn afval gaat weer opnieuw de composteringshal in om het verrottingsproces extra te bevorderen. Het zeer fijne compost kan naar de verwerkingscentrale en naar de land- en tuinbouw.
Na de film is het tijd om alles in ‘real-life’ te zien. We worden naar de indrukwekkende composteringshal gebracht en lopen alle fases langs. Ook krijgen we een kijkje in de ‘control-room’ van het bedrijf. ‘Als er niks mis gaat zetten we om zeven uur ’s ochtends de machines aan en om vijf uur weer uit. Maar helaas komt dat niet vaak voor. Zodra er een waarde te hoog is kunnen wij direct bijspringen. Als bijvoorbeeld de ammoniakwaarde te hoog is moeten we heel dringend gaan ventileren.’ vertelt Jan ons.
Sluiten
Na de rondleiding vertelt Jan, tot onze grote verbazing, dat AVR gaat sluiten. Ze hebben helaas de aanbesteding niet gewonnen. Het gft-afval zal straks door Sita helemaal naar Wilp (VAR) gereden worden. ‘Dus mochten mensen nog graag een keer een kijkje komen nemen… dan kan dat alleen dit jaar nog,’ zegt Jan.